Nemen we de boodschap van een autoriteit vandaag de dag klakkeloos aan?
Mijn oma had twee heiligen. In de eerste plaats natuurlijk Onze Lieve Heer, want ze was zwaar gelovig. Maar met stip op twee was daar de huisarts: hij wist wat het beste voor haar was. Ze hing aan zijn lippen en adoreerde hem.
Nu, in tijden van individualisering en het enorme informatieaanbod op internet vertrouwen mensen op hun eigen mening, of die van anderen. Ze weten zelf al wat eraan scheelt en laten de huisarts weten welke vervolgstap ze prefereren. Vandaag de dag nemen we de boodschap van een autoriteit niet meer klakkeloos aan.
Mensen bewandelen meer en meer hun eigen pad. Figuurlijk. Maar ook letterlijk. Ons Nederlandse landschap is keurig ingericht door de overheid: er liggen prachtige, weloverwogen bestemmingsplannen. Toch kiezen mensen hun eigen weg. En snijden wandel- of fietspaden af. En daar zijn ze: de olifantenpaadjes. Deze paadjes symboliseren voor mij het gedrag dat mensen, burgers of consumenten vaak laten zien: iets anders kiezen dan wat voor hen bepaald is.
En dat sluit volkomen aan bij wat er in de maatschappij aan de hand is. We leven niet meer in een aanbodmarkt, om in commerciële termen te spreken. Instanties bepalen niet meer hoe we ons moeten gedragen, dat bepalen we zelf. Sommige organisaties veranderen prachtig mee van aanbod- naar vraaggestuurd. Zo laat een grote chipsfabrikant het Nederlandse publiek bepalen welke nieuwe smaak er op de markt moet komen. Een zijn we gek op televisieprogramma’s waarbij wij bepalen wie de finale wint. Andere organisaties hebben daar moeite mee en blijven krampachtig sturen en bepalen vanuit hun eigen perspectief in plaats van uit het perspectief van de klant.
Weet de burger of klant het dan altijd beter? Nee, dat niet. Je hebt artsen nodig, die ervoor gestudeerd hebben en betere diagnoses kunnen stellen dan Google. Bovendien: op het vlak van burgerparticipatie kijken burgers vaak niet verder dan hun eigen tuin, dus daar is iemand nodig die de belangen van de gemeenschap bewaakt. Ook commerciële organisaties hebben mensen met een helikopterview nodig: welke radars bewegen nog meer als je aan één knop draait?
De overheid zweeft ertussen in. Enerzijds wil het bestuur van een gemeente de burger meer dan ooit betrekken bij haar beleid. En wordt dat breed uitgevent in de communicatie. Maar als puntje bij paaltje komt, is datzelfde bestuur bang om de controle kwijt te raken.
Mijn advies? Blijf eerlijk. Beoordeel kritisch en eerlijk waar ruimte is voor de mening van de burger. En bespreek van te voren de consequenties als de macht bij de burger komt te liggen. Is er geen ruimte voor de burger? Prima. Informeer hem daar helder over. Zo voorkom je een wassen neus. Want vaak genoeg zie ik dat onder de vlag van burgerparticipatie toch krampachtig wordt doorgevoerd wat het ambtelijk of politiek bestuur voor ogen had. Bang om grip te verliezen. Maar ik geef je bij zo’n strategie op een briefje: de olifantenpaadjes zullen niet te tellen zijn…!
Geef een reactie